Hoe tussen 2002 tot 2008 vijftig jaar politieke polarisatie over de Broekpolder geleidelijk kantelde tot een breed gedragen inrichtingsplan
Door Peter Kadee, Fred Meerhof en Ad de Rooij
Juni 2022
Aanleiding
Velen weten dat in 2009 het gemeentebestuur van Vlaardingen met een grote meerderheid het besluit nam voor een groene en recreatieve Broekpolder. Daarmee kwam een einde aan ruim vijftig jaar politieke en bestuurlijke twisten. Weinigen weten hoe die ommekeer in de jaren daarvoor plaats kon vinden. Heel begrijpelijk want dat verhaal is nog niet eerder opgetekend. Omdat nu ook de laatste van de drie initiatiefnemers van toen zijn rol bij de Federatie Broekpolder na twintig jaar heeft beëindigd vinden wij het een mooi moment om terug te kijken en kort onze kennis en ervaringen hierover te delen.
De geschiedenis van het kantelen
De Broekpolder van Vlaardingen is vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw een heet hangijzer geweest in de Vlaardingse verkiezingen en politiek, maar ook in de Vlaardingse samenleving. De gemeente had de Broekpolder in de jaren vijftig van de vorige eeuw bestempeld als bouwlocatie op termijn voor een vierde stadsdeel op de lange termijn. Vooruitlopend op die inrichting werd eind jaren zestig op initiatief van Rotterdam en provincie Zuid-Holland de polder volgespoten en opgehoogd met – naar later bleek- verontreinigd havenslib. Voor de gemeenteraad bleef in de jaren daarna het wel of niet gaan bouwen van woningen een heet hangijzer. Echter, noch het ene kamp, bouwen, noch het andere kamp, bos, lukte decennialang om in de gemeenteraad de meerderheid te krijgen.
Tegen deze achtergrond ontstond in 2002 ons initiatief vanuit het bestuur van de stichting Sportpark Vijfsluizen voor een inrichtingsplan voor de Broekpolder. Toen deze sport- en recreatie voorziening toch naar de Broekpolder moest verhuizen, hebben wij ons als bestuursleden ingezet om een plan voor de Broekpolder te maken waardoor bebouwen ondenkbaar werd! We moesten de Broekpolder versterken en de relatie Broekpolder - stad en omgekeerd versterken. Een van de eerste daden van het bestuur Vijfsluizen was om de nieuwe sportvoorziening Polderpoort te noemen: de poort van de stad naar de Broekpolder en van de Broekpolder naar de stad.
Aldus namen wij het initiatief voor het instellen van de Programmaraad Gebruik Broekpolder bestaande uit een groep geïnteresseerde en bereidwillige Vlaardingers[1]. Deze kreeg tot taak het opstellen van een breed gedragen groen en recreatief plan voor de Broekpolder als geheel. Daartoe hebben we alle partijen, gebruikers, belanghebbenden, bestuurders en ambtenaren, stapsgewijs samen gebracht. Met als resultaat na jaren een breed gedragen plan en een gemeenteraadsbesluit over zeven projecten voor een groene en recreatieve inrichting van de Broekpolder.
Velen denken dat de motor achter de groene en recreatieve Broekpolder van nu het burgerinitiatief Federatie Broekpolder is. Dat is maar beperkt waar. Zeker, de Federatie heeft een heel belangrijke rol gespeeld voor de Broekpolder en speelt die rol nog steeds. Maar het proces van de politiek-bestuurlijke omslag en de planvorming vond plaats in de jaren voor de Federatie.
U zult begrijpen dat dit niet van een leien dakje ging. Er waren oude harde politieke stellingnamen (woningen bouwen versus een mooi bos maken) en er was het oude regionale plan van ooit woningbouw. Het werk van deProgrammaraad liep dan ook wel eens vast, vaak doordat een partij in het proces even niet mee wilde doen. Achteraf denken wij dat een succesfactor voor het plan was dat de Programmaraad weg bleef van politieke discussies voeren en zich concentreerde op het maken van een mooi plan. Of dit plan ooit zou worden uitgevoerd werd steeds als een issue voor later bij de politiek neergelegd. Door zo hele kleine stapjes te nemen en inbreng te vragen juist ook van burgers en alle politieke partijen kregen we daarvoor steeds meer steun.
Een bijzonder voorbeeld van een fase in het proces is het volgende. De Programmaraad bedacht om de klassieke rolverdeling van de insprekende burger op een overheidsnota te gebruiken maar dan op een alternatieve wijze: de rollen even omdraaien. De Programmaraad zou aan het college de gelegenheid geven om proactief in te spreken op het opgestelde projectenprogramma, dat daarvoor de status kreeg van ‘burgernota’, bevattend de voorstellen van enkele projecten en een zonering
Het voltallige college van B&W plus de voor het onderwerp belangrijke ambtenaren namen deel aan de proactieve inspraaksessie, die in de vorm van een ontbijt op Vijfsluizen was georganiseerd. Nadat het college had ingesproken werden belangengroepen en de raadsfracties benaderd voor inspraak en ook zij bleken gaarne bereid. Daaruit resulteerde een ontwerp, bevattend een zonering met daarin een struinbos, stiltenatuur, een evenemententerrein, een archeologisch erf, een buitenmuseum, natuureducatie, een aanlegplaats voor de fluisterboot en een nieuwe brug.
Dit ontwerp is later door bureau Stroming uitgewerkt en in 2009 door de gemeenteraad vastgesteld.
In 2009 was er de dreiging van woningbouw inmiddels afgewend. Want een paar jaar daarvoor had het provinciaal bestuur besloten de reservering te schrappen. Enerzijds vanwege het lokale verzet en anderzijds doordat men in het plan van de Programmaraad een positief want lokaal gewenst alternatief zag. De Programmaraad had namelijk verscheidene malen ingesproken op het zogenaamde RR2020 plan van Regio Rijnmond. Rijnmond had in het concept-plan de Broekpolder als reservebouwlocatie opgenomen. Dankzij dit inspreken ontdekte het provinciaal bestuur dat er een alternatief was met veel lokaal draagvlak. En ging men niet mee met het voorstel van Rijnmond!
Het gevoel
Wat ooit in 2002 bij ons als een idee tijdens een verjaardag was ontstaan is uitgegroeid tot iets wat niet meer uit Vlaardingen is weg te denken. De weg er naar toe zat vol met goede ideeën, een hoop werk en soms eens een hobbel. Maar vooral bestond die weg ook uit het met veel plezier betrekken van steeds meer mensen die van grote betekenis werden en die zich samen hebben ingezet voor het grotere doel ‘iets’ van de Broekpolder te maken. Wat ons ook is bijgebleven is het relatieve gemak waarmee onze ideeën konden worden uitgewerkt met veel input ook van betrokken ambtenaren, raadsleden en wethouders. Door die wisselwerking konden de juiste keuzes worden gemaakt die uiteindelijk in de Polder zijn gerealiseerd. We stonden met enige regelmaat in zaaltjes ideeën uit te wisselen en aan te scherpen. De aanvankelijke scepsis die er bij de delen van de gemeente (bestuur en ambtenaren) was is eigenlijk snel omgeslagen tot iets wat we volwassen partnerschap noemen.
De lang bestaande gedachte de polder te gaan bebouwen is gelukkig definitief van de baan ten gunste van een geweldig mooi groen en recreatief gebied. Wij zijn dankbaar dat wij hiervoor een dienstbare rol hebben mogen spelen. Daarbij hebben we geleerd dat de echte reden van de omslag is een besef dat al decennia diep in de Vlaardingse samenleving is verankerd en dat nog decennia zal blijven:
De Broekpolder is van en voor alle Vlaardingers!
[1] F. Assenberg, P. Beij, G. Beke, K.J. Borsboom, J. ter Brugge, H. van Buuren, R. Daemen, H. van Elsacker, P. Fiers, A. Fontijne, T. Goedknegt, R. Hoekstra, T. Hoogendijk, A. van der Hout, P. Kadee, W. Kuil, F. Meerhof, G. Meijer, W. Meijer, L.A. van Nieuwenhuizen, B. van Noordennen, J. van Papeveld, L. Petit, B. Poldervaart, L. Prins, W. Rijke, A. de Rooij, T. Roovers, E. Schippers, K. Terpstra, M. Westrate.